در دنیای سیستم‌های تهویه مطبوع، دو نوع فن به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند:  فن آکسیال و فن‌ سانتریفیوژ. هر کدام از این فن‌ها با توجه به مکانیزم عملکرد و ویژگی‌های خاص خود، مزایا و معایب منحصر به فردی را ارائه می‌کند. انتخاب نوع مناسب برای هر کاربرد، به درک صحیح تفاوت فن آکسیال با فن سانتریفیوژ و تناسب آنها با نیازهای تهویه مورد نظر بستگی دارد. در این مقاله، به بررسی تفاوت فن‌ آکسیال با فن سانتریفیوژ می‌پردازیم. با واکاوی عملکرد، مزایا، معایب و کاربردهای هر نوع فن، به شما در انتخاب آگاهانه سیستم تهویه مناسب کمک خواهیم کرد.

فن آکسیال چیست و چگونه کار می‌کند؟

فن آکسیال، نوعی از فن‌ها است که با جابجایی هوا به موازات محور پروانه، عمل تهویه را انجام می‌دهند. این نوع فن‌ها به دلیل طراحی ساده، صدای کم و راندمان بالا در جابجایی حجم زیادی از هوا در مسافت‌های کوتاه، در کاربردهای مختلف، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

فن آکسیال از یک پروانه یا ملخ تشکیل شده‌ که بر روی یک محور ثابت نصب شده است. با چرخش پروانه، هوایی که در ورودی فن وجود دارد، به داخل کشیده شده و در جهت موازی با محور پروانه به سمت خروجی فن هدایت می‌شود. پره‌های پروانه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با حرکت چرخشی خود، نیروی لازم برای جابجایی هوا را ایجاد کنند.

بیشتر بخوانید : کولر صنعتی آکسیال

مشخصات فن های محوری آکسیال

فن محوری آکسیال که با نام های هواکش محوری، فن کانالی و پروانه‌ای نیز شناخته می شود، نوعی از فن‌ها است که با جابجایی هوا به موازات محور پروانه، عمل تهویه را انجام می دهد. این نوع فن‌ها به دلیل طراحی ساده، صدای کم و راندمان بالا در جابجایی حجم زیادی از هوا و در موارد مختلفی مانند تهویه مطبوع منازل، سیستم های خنک کننده کامپیوتر و تهویه صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مشخصات فنی فن‌های محوری آکسیال:

• قطر پروانه: قطر پروانه یکی از مهم ترین مشخصات فن‌های محوری آکسیال بوده و بر حجم هوای جابجا شده توسط فن تاثیر مستقیم دارد. قطر پروانه معمولا بر حسب سانتی متر یا اینچ اندازه گیری می‌شود.
• ظرفیت هوادهی: ظرفیت هوادهی نشان دهنده حجم هوایی است که فن در هر دقیقه جابجا می‌کند. این مقدار معمولا بر حسب متر مکعب در دقیقه (CMF) یا فوت مکعب در دقیقه (CFM) اندازه گرفته می‌شود.
• فشار استاتیکی: فشار استاتیکی بیان کننده  فشاری است که فن می‌تواند به هوا وارد کند.  
• سرعت دوران موتور: سرعت دوران موتور نشان دهنده تعداد دورهایی است که موتور فن در هر دقیقه می چرخد.   
• توان مصرفی: توان مصرفی نشان دهنده میزان برق مصرفی فن می‌باشد.  این مقدار معمولا بر حسب وات (W) اندازه گیری می‌شود.
• سطح صدا: سطح صدا نمایانگر میزان نویز تولیدی فن است.  
• نوع پروانه: پروانه‌های فن‌های محوری آکسیال می‌توانند از جنس‌های مختلفی مانند فلز، پلاستیک و کامپوزیت ساخته شوند. نوع پروانه بر عملکرد و راندمان فن تاثیر دارد.
• نوع موتور: موتور فن‌های محوری آکسیال می‌تواند از نوع AC یا DC باشد. موتورهای AC معمولا ارزان‌تر و در دسترس‌تر هستند، در حالی که موتورهای DC راندمان و کنترل سرعت بالاتری دارند.
• قاب فن: قاب فن‌های محوری آکسیال می‌تواند از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک و فایبرگلاس ساخته شود.  

اطلاعات و ویژگی‌های فن‌های محوری

همانطور که گفتیم فن‌های محوری، در میان انبوه فن‌ها، جایگاه ویژه‌ای دارند. این غول‌های صنعتی، با مکانیزم منحصر به فرد خود، نقشی اساسی در تهویه مطبوع، خنک‌سازی و جابجایی هوا ایفا می‌کنند.

مزایا :

• طراحی ساده
• صدای کم
• راندمان بالا
• وزن کم

معایب :

• فشار کم
• ظرفیت محدود

انواع فن‌های آکسیال (محوری)

فن آکسیال، با تنوع در طراحی و عملکرد، برای هر نوع مکان و کاربردی مناسب خواهد بود. هر یک از این فن‌ها، با ویژگی‌های منحصر به فرد خود، برای چالش‌های متفاوتی در زمینه تهویه مطبوع، طراحی شده است. در ادامه، به معرفی انواع فن‌های آکسیال و کاربردهای هر یک می‌پردازیم:

1. فن‌های پروانه‌ای (محوری ملخی):

• مشخصات: این نوع فن، با پره‌های پهن و خمیده خود، ظاهری شبیه به ملخ دارد.

• مزایا: راندمان بالا در جابجایی هوا، صدای کم و قیمت مناسب.

• معایب: فشار کم و عدم کارایی در برابر موانع.

• کاربردها: تهویه مطبوع منازل و ادارات، سیستم‌های خنک کننده و تهویه صنعتی.

بیشتر بخوانید : نحوه نصب کولر صنعتی 

2. فن‌های تیوب‌ آکسیال (محوری لوله ای):

• مشخصات: این نوع فن، در داخل یک لوله محصور شده و برای فضاهای محدود مناسب است.
• مزایا: فشار بالاتر نسبت به فن‌های پروانه‌ای و راندمان بالا، صدای کم.
• معایب: قیمت بالاتر و نیاز به فضای بیشتر برای نصب.
• کاربردها : تهویه صنعتی، سیستم‌های دودکش و تونل‌های باد.

3. فن‌های پره محوری (محوری با پره‌های ثابت):

• مشخصات: این نوع فن، از پره‌های ثابت و نازک برای جابجایی هوا استفاده می‌کند.
• مزایا: فشار بالا، راندمان بالا و کارایی در برابر موانع.
• معایب: صدای بالاتر نسبت به سایر فن‌های آکسیال و قیمت بالاتر.
• کاربردها: تهویه صنعتی، سیستم‌های دودکش و تونل‌های باد.

بهترین موارد استفاده از فن آکسیال کجاست؟

فن آکسیال، طی این سالها با تغییرات و بهبودهایی که در ساخت خود داشته، امروزه برای موارد بیشماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه با مهمترین کاربردهای این محصول در مکان‌ها و شرایط گوناگون آشنا خواهیم شد.

• تهویه مطبوع منازل و ادارات: فن‌های آکسیال به دلیل صدای کم، راندمان بالا و قیمت مناسب، گزینه ایده‌آلی برای تهویه مطبوع منازل و ادارات هستند.
• سیستم‌های خنک کننده کامپیوتر: در سیستم‌های خنک کننده کامپیوتر، از فن‌های آکسیال برای خنک کردن قطعات داخلی کامپیوتر و جلوگیری از گرم شدن بیش از حد آنها استفاده می‌شود.
• تهویه صنعتی: در محیط‌های صنعتی، از فن‌های آکسیال در مقیاس‌های بزرگتر برای تهویه کارگاه‌ها، انبارها و سایر فضاها استفاده می‌شود.
• تونل‌های باد: در تونل‌های باد، از فن‌های آکسیال قدرتمند برای ایجاد جریان هوا با سرعت کنترل‌شده استفاده می‌شود.
• تهویه فضاهای کشاورزی: در فضاهای کشاورزی مانند گلخانه‌ها و مرغداری‌ها، از فن‌های آکسیال برای کنترل دما، رطوبت و تهویه هوا استفاده می‌شود.
• سیستم‌های دودکش: در سیستم‌های دودکش، از فن‌های آکسیال برای تخلیه دود و آلاینده‌ها از موتورخانه‌ها، پکیج‌های گرمایشی و سایر تجهیزات احتراق بهره می‌برند.
• تهویه مطبوع وسایل نقلیه: در وسایل نقلیه مانند اتوبوس، کامیون و خودرو، از فن‌های آکسیال کوچک برای تهویه مطبوع و خنک کردن کابین استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید :  نگهداری از کولر صنعتی

فن سانتریفیوژ چیست و چه کاربردی دارد؟

در میان انبوه فن‌ها، فن‌ سانتریفیوژ با مکانیزم مخصوص خود، نقشی اساسی در جابجایی هوا، غلبه بر موانع و ایجاد فشار بالا ایفا می‌کند. این غول‌های پرفشار، در صنایع مختلف به عنوان عضوی ارزشمند، یار و یاور انسان هستند.

فن‌ سانتریفیوژ با استفاده از نیروی گریز از مرکز، هوا را به سمت بیرون پرتاب می‌کنند. در این نوع فن، هوا از طریق ورودی وارد محفظه فن شده و توسط پره‌های خمیده پروانه به سمت بیرون رانده می‌شود. این چرخش سریع، نیروی گریز از مرکز زیادی ایجاد کرده که هوا را با فشار بالا به بیرون هدایت می‌نماید.

مشخصات انواع فن سانتریفیوژ (گریز از مرکز)

فن‌ سانتریفیوژ، با غلبه بر چالش فشار بالا و موانع مرتبط با آن، در میدان‌های نبرد تهویه، همچون سربازی کارآمد و پرتوان وظیفه خود را انجام می‌دهد. این فن‌های پرفشار، در انواع مختلف با ویژگی‌های منحصر به فرد خود به یاری انسان‌ها در شرایط مختلف می‌شتابند. در این بخش، به معرفی انواع فن سانتریفیوژ پرداخته و با مشخصات و کاربردهای هر یک آشنا می‌شویم:

1. فن سانتریفیوژ فوروارد (خمیده به جلو):

• مشخصات: پره‌های این نوع فن به سمت جلو خمیده شده‌اند و زاویه ورودی هوا به پروانه بین 15 تا 35 درجه است.
• مزایا: راندمان بالا، قیمت مناسب و صدای کم.
• معایب: فشار متوسط و افت فشار در حالت خاموش.
• کاربردها: تهویه مطبوع، سیستم‌های خنک کننده و تهویه صنعتی.

2. فن سانتریفیوژ بکوارد (خمیده به عقب):

• مشخصات: پره‌های این نوع فن به سمت عقب خمیده شده‌اند و زاویه ورودی هوا به پروانه بین 60 تا 90 درجه است.
• مزایا: فشار بالا، راندمان بالا و کارکرد یکنواخت.
• معایب: قیمت بالا، صدای بیشتر و  افت فشار در حالت خاموش.
• کاربردها: سیستم‌های دودکش، تونل‌های باد و تهویه صنعتی.

3. فن سانتریفیوژ شعاعی (رادیال):

• مشخصات: پره‌های این نوع فن مستقیم و عمود بر محور پروانه هستند.
• مزایا: فشار بالا، سایش کم و جابجایی مواد.
• معایب: راندمان پایین، صدای بالا و ابعاد بزرگ.
• کاربردها: انتقال مواد، غبارگیری و صنایع فولاد و سیمان.

بیشتر بخوانید : مشکلات کولرهای صنعتی

4.  فن سانتریفیوژ ایرفویل:

• مشخصات: پره‌های این نوع فن شبیه به بال هواپیما هستند و زاویه ورودی هوا به پروانه بین 20 تا 40 درجه است.
• مزایا: راندمان بسیار بالا، صدای بسیار کم و لرزش کم.
• معایب: قیمت بسیار بالا و فشار متوسط.
• کاربردها: صنایع حساس مانند داروسازی و صنایع غذایی، تهویه مطبوع با نیاز به صدای بسیار کم.

فن گریز از مرکز (سانتریفیوژ) چگونه کار می‌کند؟

• ورود هوا: هوا از طریق دهانه ورودی فن وارد محفظه آن می‌شود. این دهانه می‌تواند در جهت‌های مختلفی مانند بالا، پایین یا جانبی فن قرار داشته باشد.
• شتاب گرفتن هوا: با چرخش پروانه، هوا بین پره‌های آن حبس می‌شود. در این مرحله، نیروی گریز از مرکز، هوایی را که بین پره‌ها گرفتار شده را به سمت لبه‌های خارجی پروانه هدایت می‌کند. این حرکت، به هوا شتاب قابل توجهی می‌دهد.
• تخلیه هوای پرقدرت: هوای پرشتاب شده از لبه‌های خارجی پروانه به بیرون از محفظه فن رانده می‌شود. این جریان هوای پرقدرت، همان چیزی است که فن گریز از مرکز را به ابزاری کارآمد برای تهویه، غبارگیری و جابجایی مواد تبدیل می‌کند.

بیشتر بخوانید : کولر صنعتی سانتریفیوژ

فن آکسیال با فن سانتریفیوژ چه شباهتی دارند؟

• هدف نهایی: هدف نهایی هر دو نوع فن، جابجایی هوا و تهویه فضا است.
• استفاده از موتور الکتریکی: هر دو نوع فن از موتور الکتریکی برای تامین نیروی محرکه پره‌ها استفاده می‌کنند.
• تنوع در کاربرد: هر دو نوع فن در کاربردهای مختلفی از جمله تهویه مطبوع، سیستم‌های خنک کننده، تهویه صنعتی و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• نیاز به دانش فنی در انتخاب: انتخاب فن مناسب برای هر کاربرد، چه در مورد فن‌های آکسیال و چه در مورد فن‌های سانتریفیوژ، نیازمند دانش فنی و در نظر گرفتن عواملی مانند حجم هوای مورد نیاز، فشار مورد نیاز، سطح صدا، ابعاد فن و ... است.
• در دسترس بودن قطعات یدکی: برای هر دو نوع فن، به طور کلی قطعات یدکی به راحتی در بازار قابل دسترس است.
• امکان تعمیر و نگهداری: هر دو نوع فن با دانش و ابزار مناسب قابل تعمیر و نگهداری هستند.
• نقش مهم در صنعت: هر دو نوع فن نقش مهمی در صنایع مختلف از جمله تهویه مطبوع، فولاد، سیمان، معدن و ... ایفا می‌کنند.
• کمک به حفظ محیط زیست: هر دو نوع فن با تهویه مناسب، می‌توانند به کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست کمک کنند.

تفاوت فن آکسیال با فن سانتریفیوژ چیست؟

ساختار و طراحی:

• فن آکسیال: در این نوع فن، پره‌ها به صورت محوری و موازی با محور موتور قرار دارند.  
• فن سانتریفیوژ: در مقابل، پره‌های فن سانتریفیوژ به صورت خمیده و حول محور موتور قرار گرفته‌اند و هوا را با چرخش به سمت لبه‌های خارجی پروانه هدایت می‌کنند.

کارایی و قدرت:

• فن آکسیال: فن‌های آکسیال به لطف راندمان بالا، می‌توانند حجم زیادی از هوا را با سرعت بالا جابجا کنند.  
• فن سانتریفیوژ: نقطه قوت فن‌های سانتریفیوژ، فشار بالای آنهاست. به همین دلیل، به راحتی بر موانعی مانند فیلترها و مجرای طولانی غلبه می‌کنند.  

کاربردهای مختلف:

• فن آکسیال: گزینه‌ای ایده‌آل برای تهویه مطبوع منازل و ادارات، سیستم‌های خنک کننده کامپیوتر، تهویه فضاهای کشاورزی و تهویه مطبوع موضعی هستند.  
• فن سانتریفیوژ: به دلیل فشار بالای خود، در سیستم‌های دودکش، تونل‌های باد، تهویه صنعتی، سیستم‌های خشک کن، کابین‌های رنگ، صنایع فولاد و سیمان و معدن به کار گرفته می‌شوند.

فن آکسیال بهتر است یا فن سانتریفیوژ؟

در میدان نبرد تهویه، انتخاب بین فن آکسیال و فن سانتریفیوژ، مانند انتخاب بین شمشیر و تبر است. هر کدام مزایا و معایب خاص خود را داشته و انتخاب نهایی به نیازها و شرایط شما بستگی دارد.

اگر به دنبال:

• راندمان بالا و صدای کم هستید: فن آکسیال یار شماست.
• فشار بالا برای غلبه بر موانع: فن سانتریفیوژ را انتخاب کنید.
• جابجایی حجم زیاد هوا: فن آکسیال میدان‌دار است.
• کاربرد در فضاهای محدود: فن سانتریفیوژ به کمک شما می‌آید.

به یاد داشته باشید:

• قیمت فن سانتریفیوژ به طور کلی از فن آکسیال بالاتر است.
• فن‌های سانتریفیوژ صدای بیشتری تولید می‌کنند.
• برای مکان‌های با خطر انفجار، باید از فن‌های ضد انفجار استفاده شود.

نکات کلیدی برای خرید فن های صنعتی

• شناخت نیازها
• انتخاب نوع فن
• توجه به برند و کیفیت
• بررسی مشخصات فنی
• مشاوره با متخصصان
• بررسی قیمت‌
• توجه به خدمات پس از فروش