سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی، یکی از چالش‌های فنی مهم است که می‌تواند عملکرد کل سیستم سرمایشی را مختل کند. این مشکل صرفاً به توقف جریان هوا محدود نمی‌شود؛ بلکه زنگ خطری برای آسیب‌های گسترده‌ و پرهزینه‌ است. فشار مضاعف ناشی از این وضعیت بر الکتروموتور، ریسک سوختن آن را به شدت افزایش می‌دهد و می‌تواند به یاتاقان‌ها، شفت و تسمه نیز صدمات جبران‌ناپذیری وارد کند. به همین دلیل، تشخیص فوری علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی و اقدام سریع برای رفع آن جهت پیشگیری از خرابی‌های متعدد و هزینه‌های سنگین تعمیرات امری ضروری است.

نقش پروانه کولر آبی صنعتی چیست؟

پروانه یکی از مهم‌ترین بخش‌های مکانیکی کولر صنعتی به شمار می‌رود. نقش حیاتی این قطعه، ایجاد یک جریان ایرودینامیکی قوی برای به حرکت درآوردن حجم عظیمی از هواست. پروانه هوای گرم و خشک بیرون را با قدرت به داخل محفظه کولر می‌کشد و آن را با فشار از میان پدهای سلولزی یا پوشال‌های خیس عبور می‌دهد.

در این حین، فرآیند سرمایش تبخیری (Evaporative Cooling) رخ می‌دهد؛ یعنی آب با جذب گرمای هوا تبخیر شده و دمای آن را به شدت کاهش می‌دهد. در گام بعدی، پروانه هوای خنک را با فشار به داخل کانال‌ها و از آنجا به فضای داخلی مورد نظر (مانند سالن تولید، کارگاه یا انبار) منتقل می‌کند. پروانه عامل اصلی ایجاد برودت و مسئول تهویه و جابجایی هوا در مقیاس بزرگ است.

مشکل سفت شدن پروانه کولر آبی

مشکل سفت شدن یا گیرپاژ کردن پروانه کولرهای آبی صنعتی می‌تواند کل سیستم برودتی را از کار بیندازد. این نقص مکانیکی محدود به یک طراحی خاص نیست و ممکن است در هر دو نوع رایج از سیستم‌های سرمایش یعنی مدل‌های کولر صنعتی آکسیال و سانتریفیوژ رخ دهد. به منظور یافتن علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی باید ابتدا با ساختار کلی این محصولات آشنا شوید.

پروانه آکسیال (Axial) همان‌طور که از نامش پیداست هوا را در امتداد محور (axis) شفت خود به حرکت درمی‌آورد (دقیقاً مانند پروانه یک هواپیما). ویژگی اصلی این مدل، توانایی جابجایی حجم بسیار عظیمی از هوا با فشار کم است. به همین دلیل، کولرهای آکسیال گزینه‌ای ایده‌آل برای تهویه عمومی و خنک‌سازی فضاهای بزرگ محسوب می‌شوند و نیاز به کانال‌کشی‌های طولانی و پیچیده ندارند.

در نقطه مقابل، پروانه کولر سانتریفیوژ (Centrifugal) هوا را با با زاویه ۹۰ درجه به سمت محیط پرتاب می‌کند. این مکانیزم، فشار هوای بسیار بالایی به وجود مي‌آورد که برای راندن هوا در مسیرهای طولانی کانال‌های تهویه اهمیت دارد. شما می‌توانید کولرهای سانتریفیوژی و آکسیال صنعتی را به راحتی از گرماسازه شرق خریداری کنید.

بیشتر بخوانید : نحوه نصب کولر صنعتی

دلایل نچرخیدن پروانه کولر آبی صنعتی

سفت شدن و گیرپاژ کردن پروانه کولر آبی دلایل متعددی دارد. مواردی همچون فرسودگی طبیعی قطعات مکانیکی، عدم انجام سرویس دوره‌ای و تاثیرات مخرب محیطی مانند رطوبت و رسوبات می‌توانند موجب ایجاد چنین مشکلاتی شوند. با تشخیص دقیق و اصولی علت این ایراد فنی می‌توان نسبت به حل آن اقدام کرد. در بخش‌های بعدی علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی  را از جهات گوناگون با هم بررسی می‌‌کنیم.

یاتاقان‌ها در دو طرف شفت پروانه قرار دارند و وظیفه آن‌ها فراهم کردن یک چرخش نرم، روان و با حداقل اصطکاک است. این قطعات در یک محیط مرطوب و در تماس دائمی با آب و هوا کار می‌کنند. با گذشت زمان، گریس یا روان‌کننده داخل یاتاقان‌ها شسته شده یا کیفیت خود را از دست می‌دهد (خشک می‌شود). این امر باعث تماس مستقیم فلز با فلز در ساچمه‌های داخلی شده و به سرعت منجر به زنگ‌زدگی و فرسودگی آن‌ها خواهد شد. افزایش اصطکاک، تولید گرما و در نهایت «قفل شدن» یا گیرپاژ کردن یاتاقان، حرکت شفت را مختل کرده و باعث سفت شدن کامل پروانه می‌شود.

یاتاقان فرسوده و سفت شده به هیچ وجه قابل تعمیر نیست و تنها راه‌حل اصولی، تعویض کامل آن است. برای این کار، ابتدا برق کولر را به طور کامل قطع کنید. سپس با شل کردن تسمه، پیچ‌های نگهدارنده هر دو یاتاقان را باز کرده و آن‌ها را از شفت خارج کنید. یاتاقان‌های جدید را نصب کرده و پس از بستن آن‌ها، نحوه چرخش پروانه را با دست امتحان کنید.

زنگ‌زدگی شدید شفت (محور) پروانه

زنگ زدن شفت نیز می‌تواند علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی باشد. شفت یا محور، میله فولادی بلندی است که پروانه و یاتاقان‌ها روی آن سوار می‌شوند. این قطعه برای چرخش روان نیازمند سطحی کاملاً صاف و صیقلی است. مشکل اصلی رطوبت بسیار بالای دائمی در محیط داخلی کولر است که شفت را به هدفی ایده‌آل برای زنگ‌زدن تبدیل می‌کند. این زنگ‌زدگی به مرور زمان یک لایه خشن و ضخیم روی سطح فلز به وجود می‌آورد. همین لایه ناهموار، باعث تخریب سریع یاتاقان‌ها می‌شود و با افزایش قطر شفت، امکان حرکت یاتاقان را محدود می‌کند و در نهایت باعث قفل شدن و گیرپاژ کامل محور آن می‌شود.

اگر زنگ‌زدگی سطحی است، می‌توانید با استفاده از یک برس سیمی و سپس سنباده نرم، سطح شفت را کاملاً تمیز و صیقلی کنید اما اگر زنگ‌زدگی عمیق بوده و باعث ایجاد خوردگی و حفره روی شفت شده باشد، تمیز کردن‌ آن کافی نیست و شفت باید حتماً با یک نمونه جدید و هم‌اندازه تعویض شود. پس از تمیزکاری یا تعویض و قبل از نصب یاتاقان‌های نو، سطح شفت را به لایه نازکی از گریس آغشته کنید.

بیشتر بخوانید :  نحوه نگهداری از کولر صنعتی

سفت بودن بیش از حد تسمه و فشار مضاعف بر یاتاقان‌ها

تسمه وظیفه انتقال نیروی چرخشی از الکتروموتور به پروانه را بر عهده دارد. تصور اشتباه رایج در بین اکثر کاربران این است که هرچه تسمه سفت‌تر باشد، عملکرد بهتری خواهد داشت. سفتی بیش از حد این قطعه، نیروی جانبی (کششی) بسیار زیادی را به شفت موتور و شفت پروانه وارد می‌کند.

این فشار مضاعف و دائمی، مستقیماً به یاتاقان‌ها منتقل می‌شود (یاتاقان‌ها برای تحمل بارهای چرخشی طراحی شده‌اند، نه فشارهای جانبی سنگین). همین امر موجب داغ شدن، از بین رفتن روان‌کننده داخلی و فرسودگی زودهنگام ساچمه‌های یاتاقان پروانه کولر آبی شده و در نهایت منجر به گیرپاژ کردن و قفل شدن آن خواهد شد و باید این موضوع را علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی دانست.

کشش تسمه را همواره به شکل دقیق تنظیم کنید. میزان سفتی استاندارد به این صورت است که وقتی با انگشت به وسط تسمه (بین دو فولی) فشار می‌آورید، باید حدود ۱.۵ تا ۲ سانتی‌متر انعطاف‌پذیری یا بازی داشته باشد. اگر تسمه مانند سیم گیتار سفت است، با شل کردن پیچ‌های پایه الکتروموتور آن را کمی به سمت پروانه حرکت دهید تا کشش تسمه کمتر شود. سپس پایه را محکم کنید. چنانچه به دلیل تنظیم نبودن تسمه، یاتاقان‌ها از قبل خراب و سفت شده‌اند، ابتدا باید آن‌ها را تعویض کرده و سپس تسمه را مجدداً‌ متصل کنید.

تجمع رسوبات آب، املاح و گرد و غبار غلیظ

کولرهای آبی به طور مداوم هوا و گرد و غبار محیط را به داخل می‌کشند و آن را با آب در گردش ترکیب می‌کنند. آب شهری سرشار از املاح و مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم است. با تبخیر آب، این املاح به جا مانده، با گرد و غبار ترکیب می‌شوند و یک لایه رسوب سخت و چسبنده را تشکیل می‌دهند که علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی است. این ماده غلیظ به مرور زمان به تمام قطعات متحرک (به ویژه یاتاقان‌ها و محور پروانه) نفوذ می‌کند و موجب قفل شدن و سفت شدن کامل پروانه می‌شود.

برای رفع این مشکل باید رسوبات ضخیم را با یک کاردک یا برس سیمی پاک کرد. اگر رسوبات بسیار سخت شده‌اند از محلول‌های رسوب‌زدای مخصوص یا سرکه کمک بگیرید. چنانچه یاتاقان‌ها آسیب دیده باشند، باید تعویض شوند. تخلیه منظم آب تشتک کولر و شستشوی آن در طول فصل گرما، از تجمع املاح جلوگیری می‌کند و عمر مفید قطعات کولر صنعتی از نوع مکانیکی را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

گیر کردن یک جسم یا مانع خارجی در داخل پره‌های پروانه

این نوع خرابی، یک نقص مکانیکی است. محفظه داخلی کولر‌های صنعتی همواره در معرض ورود اجسام خارجی قرار دارد. یکی از شایع‌ترین موارد در این رابطه، ساختن لانه توسط پرندگان در داخل حلزونی فن است. این نوع جسم‌های خارجی بین پره‌های چرخان پروانه و بدنه ثابت آن گیر می‌کنند و با ایجاد یک سد فیزیکی، مانع از هرگونه چرخش می‌شوند.

بیشتر بخوانید :  مشکلات کولر صنعتی

اگر علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی این موضوع باشد، پس از باز کردن پنل‌های دسترسی و با استفاده از چراغ قوه، داخل محفظه پروانه را به دقت بررسی کنید. در صورت یافتن موانع خارجی، آن را با دست یا ابزار مناسب بیرون بیاورید و سپس پره‌های پروانه را برای هرگونه خمیدگی یا شکستگی مورد ارزیابی قرار دهید. در نهایت، پروانه را با دست بچرخانید تا از حرکت روان و بدون صدای آن مطمئن شوید.

یکی از ساده‌ترین روش‌ها جهت پیشگیری از ورود اجسام خارجی به درون کولر آبی صنعتی، نصب توری‌‌های نازک دور تا دور دستگاه است. این اقدام که با کم‌ترین هزینه ممکن نیز قابل انجام است خیال شما را از بابت عدم اختلال در چرخش پروانه راحت می‌کند. البته توری باید به گونه‌ای نصب شود که جلوی انتقال هوا به درون کولر را نگیرد،‌ در غیر این صورت چنین امری خود می‌تواند عاملی برای مشکلات فنی مختلف باشد.

خرابی یاتاقان‌های داخلی خود الکتروموتور

گاهی اوقات علت سفت بودن پروانه کولر آبی خراب بودن الکتروموتور است. این موتور الکتریکی نیز برای چرخش روان شفت روتور خود، از چند یاتاقان‌ داخلی بهره می‌برد که ممکن است به دلایلی مشابه مانند فرسودگی، نفوذ رطوبت و گرد و غبار یا واردن شدن فشار بیش از حد و نامتعارف به آن‌ها دچار خرابی شوند. وقتی یاتاقان داخلی گیرپاژ کند، شفت موتور قفل شده و دیگر نمی‌چرخد. در نتیجه، حتی اگر تمام اجزای سیستم پروانه سالم باشند، چون نیروی محرکه قفل است کل مجموعه از حرکت باز می‌ایستد.

برای تشخیص علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی، ابتدا برق دستگاه را قطع کنید و تسمه را از روی فولی موتور و پروانه بردارید. اگر پروانه روان چرخید اما محور موتور سفت بود، مشکل از موتور است. تعمیر یاتاقان موتور یک کار تخصصی به شمار می‌آيد و باید توسط کارشناسان حرفه‌ای انجام بگیرد. در بسیاری از موارد می‌توان با پرداخت هزینه مشخصی موتور را بازسازی کرد، در غیر این صورت لازم است به فکر خرید یک کولر صنعتی جدید باشید.

نتیجه گیری

سفت شدن پروانه کولر یک علامت هشدار جدی است که از نقص‌های مکانیکی متعددی سرچشمه می‌گیرد. این مشکل در کولرهای آکسیال و سانتریفیوژ قابل مشاهده است و می‌تواند ناشی از فرسودگی قطعات کلیدی مانند یاتاقان‌ها (در پروانه یا خود موتور)، زنگ‌زدگی شدید محور یا تجمع سخت رسوبات باشد. علاوه بر این، خطاهای رایج گوناگون از جمله تنظیم نادرست سفتی تسمه یا ورود اجسام خارجی نیز به این موضوع دامن می‌زنند. برای تشخیص علت سفت شدن پروانه کولر آبی صنعتی، همواره از کارشناسان متبحر کمک بگیرید. همکاران ما در گرماسازه شرق نیز آماده ارائه انواع سیستم‌های گرمایش و سرمایش به شما عزیزان هستند.